الکتروموتور قلب تپنده هر آسانسور است که نیروی محرکه لازم برای حرکت و جابجایی کابین و بار را تولید می‌کند. سرعت و شتاب کابین با کنترل و انتقال نیروی موتور صورت می‌گیرد. پارامترهای حرکت مانند یکنواختی، دستیابی به حداکثر سرعت و کاهش سرعت قبل از توقف بستگی به نوع موتور آسانسور دارد. با توجه به کاربرد آسانسور، از ترکیب‌های مختلفی از انواع موتور و سیستم‌های کنترل سرعت برای مدیریت حرکت کابین استفاده می‌شود.
انواع موتور آسانسور
موتورهای آسانسور به طور کلی به دو دسته موتورهای گیرلس و موتورهای گیربکس تقسیم می‌شوند. هر دو نوع این موتورها دارای یک ساختار کلی مشابه هستند که شامل روتور، شفت، چرخ دنده و قرقره می‌باشد.تفاوت اصلی این دو نوع موتور در نحوه انتقال نیروی محرکه از روتور به قرقره است. در موتورهای گیرلس، روتور به طور مستقیم به شفت متصل شده و نیروی محرکه را به قرقره منتقل می‌کند. اما در موتورهای گیربکس‌دار، از یک چرخ دنده و فلکه هرزگرد برای انتقال نیرو استفاده می‌شود.
علاوه بر این دو نوع، موتور سومی به نام موتور مغناطیسی نیز وجود دارد. این موتور با استفاده از نیروی مغناطیسی عمل می‌کند. انتخاب نوع موتور بستگی به کاربرد و ظرفیت مورد نیاز آسانسور دارد. موتورهای گیرلس معمولا برای آسانسورهای کوچک منازل مسکونی و موتورهای گیربکس‌دار برای آسانسورهای بزرگتر اداری و تجاری استفاده می‌شوند.
- انکودر
- ترمز
- فلانژطرفB
- بلبرینگ (محافظ)
- ورقه استاتور به همراه سیم پیچی
- فلانژطرفA
- فلکه کششی به همراه صحفه محافظ
- یاتاقان غلتکی
- شفت
- روتور ب همراه مگنت ها
- بدنه موتور
- جعبه ترمینال
- شاسی
- ترمز مغناطیسی
- آرمیچر جریان مستقیم(روتور)
مزایای آسانسور گیرلس
- نصب آسان‌تر و راحت‌تر موتور گیرلس
- اشغال حجم و فضای کمتر
- کاهش هزینه‌های نصب و نگهداری در موتورهای گیرلس
- افزایش بازدهی آسانسور
- عدم نیاز به روغن‌کاری موتور گیرلس
- عدم نیاز به تجهیزات خنک‌کننده جانبی برای موتور گیرلس
- عملکرد بسیار خوب حتی در زمان ترافیک
- کاهش آلودگی صوتی و سر و صدا
- عدم نیاز به موتورخانه در مدل های MRL
- کیفیت بالای حرکت آسانسور
- طول عمر بالای قطعات آسانسورهای بدون گیربکس
- عدم نیاز به فلایویل
- سازگاری بهتر با محیط زیست
- نکته1:موتورهای آسانسور های گیرلس به دلیل حذف گیربکس دارای راندمان بالاتری نسبت به موتورهای گیربکس دار هستند و لرزش کابین آسانسور در این آسانسورها مشاهده نمی گردد.
- نکته2:ابعاد و وزن این موتورها کاهش یافته و در فضای کوچک موتورخانه امکان نصب دارند. از نکاتی که در مورد این موتورها حائز اهمیت است زمانی که در یک ساختمان امکان ایجاد موتورخانه وجود ندارد می توان به صورت MRL از آن ها بهره گرفت.
- این موتورها لرزش و صدای کمتری ایجاد می نمایند. علت آن حذف گیربکس، فلایویل و هندویل، حذف کوپلینگ و کاهش تعداد اجزاء دوار دور کم و کاهش تاثیر بالانس قطعات دوار و صدای بلبرینگ‌ها است.
- انکته مهم : مزیت بسیار عالی این موتورها می‌توان به جرأت ادعا کرد که موتور گیرلس آسانسور موتوری است بدون نیاز چندان به تعمیرات و نگهداری و با طبیعت هم سازگار است.
معایب آسانسور گیرلس
- هزینه‌ی بالای راه‌اندازی نسبت به موتورهای گیربکس‌دار
- نیاز به طراحی‌های دقیق اولیه برای انتخاب اجزای مناسب
- کمبود تجربه در زمینه آسانسورهای روملس
- عدم کارایی مناسب و صحیح در محیط‌های صنعتی به علت وجود ذرات مخرب
- نیاز به تخصص بالا برای نصب و راه‌اندازی موتور آسانسور گیرلسی
البته با توجه به مزایایی که موتورهای گیرلس دارند، در دراز مدت استفاده از موتورهای گیرلس می‌تواند از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.
مزایای استفاده از آسانسور گیرلس
- مسافران در آسانسور های گیرلس شروع و توقف های بسیار نرم و اسوده تری را تجربه خواهند کرد.
- کلیه قطعات آسانسور مانند موتور، لنت ترمز و سیم بکسل به نرمی حرکت میکنند و در نتیجه عمر آن ها بیشتر خواهد شد.
- به فلایویل نیاز نخواهد شد.
- موتور این سیستم خنک تر عمل خواهد کرد.
- کاهش ابعاد و وزن.
- کمترشدن خسارت های زیست محیطی.
انواع موتور گیرلس آسانسور
انواع موتور گیرلس آسانسور شامل موتور گیرلس بشکه‌ای یا درامی و موتور گیرلس دیسکی یا تخت هستند که هر کدام را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.
موتور گیرلس بشکه‌ای یا درامی
موتور گیرلس بشکه‌ای یا درامی مزایای زیادی دارد که مناسب نصب در آسانسورهای فاقد موتورخانه می‌باشد.
- دارای سایز و اندازه کوچک
- امکان نصب در چاه آسانسور
- دارای قیمت مناسب نسبت به موتور دیسکی
- فاقد فن خنک کننده
- کنترل عملکرد آسانسور به وسیله تابلو فرمان
موتور گیرلس دیسکی یا تخت
این موتور نیز شامل مزایای بسیاری اعم از سرعت بالا، حرکت آرام و نرم و اندازه و سایز بسیار کوچک است.
تفاوت مصرف انرژی در انواع آسانسورها
یکی از تفاوت‌های اصلی انواع آسانسور هیدرولیک و کششی (شامل انواع گیربکس‌دار و گیرلس)، میزان انرژی است که مصرف میکنند. آسانسور هیدرولیکی در ساختمان‌هایی با ارتفاع متوسط تا بلند استفاده می‌شود، حرکت نرم‌تری ایجاد می‌کند و مصرف انرژی در آنها پایین‌تر است. اما در انواع آسانسورهای کششی گیرلس، چرخ قرقره به طور مستقیم به موتور متصل می‌شود، سرعت بالایی تولید می‌کند، هزینه اولیه طراحی و نصب آنها نسبت به هیدرولیکی بیشتر است، اما اگر چه نسبت به آسانسور هیدرولیکی مصرف انرژی بالاتری دارند، اما نسبت به نوع گیربکس دار، مصرف انرژی در آنها کمتر است.
تفاوت موتور گیرلس و گیربکس آسانسور
موتور آسانسورهای گیرلس و گیربکس دار از نظر ساختار و نحوه عملکرد با یکدیگر متفاوت هستند. مهمترین تفاوت این دو نبود گیربکس در موتورهای گیرلس است. در موتورهای گیرلس، بدون واسطه گیربکس، حرکت چرخشی مستقیما از موتور به شفت منتقل می‌شود. اما در موتورهای گیربکس‌دار، گیربکس باعث کاهش سرعت چرخشی و افزایش گشتاور می‌شود. سرعت چرخش موتور گیرلس بسیار بیشتر از گیربکس‌دار است. موتور گیرلس با بازده بالاتری کار می‌کند و صدای کمتری تولید می‌کند.
موتور گیربکس‌دار نیازمند روانکاری و نگهداری بیشتری است. اما موتور گیرلس به دلیل ساختار ساده‌تر، نیاز کمتری به نگهداری دارد. ظرفیت حمل بار در موتورهای گیرلس بی‌نهایت است، اما در گیربکس‌دار محدودیت دارد. در مجموع می‌توان گفت موتور آسانسور گیرلس کارایی و بازده بهتری نسبت به گیربکس‌دار دارد و هزینه‌های نگهداری کمتری نیز دارد.
آسانسور آرمان